Ενώ η πόλη άδειαζε εν μέσω Αυγούστου, ανηφορίσαμε τη Λ. Σοφοκλή Βενιζέλου μέχρι το τέλος της, όπου βρίσκεται το Πυροφυλάκειο Ηλιούπολης. Σκοπός μας ήταν να συναντήσουμε τις εθελόντριες και τους εθελοντές πυρόσβεσης και δασοπροστασίας της πόλης μας. Εκείνους και εκείνες που καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου και όχι μόνο, διαθέτουν τον προσωπικό τους χρόνο στο ρόλο των φρουρών του Υμηττού.
Μας υποδέχονται στο τραπεζάκι που βρίσκεται στον χώρο μπροστά από το φυλάκιο και από την πρώτη στιγμή νιώθουμε «σαν στο σπίτι μας». Η «συνταγή» της βάρδιας στελεχώνεται από τα εξής «συστατικά»: Σταμάτης (Επικεφαλής της ομάδας και συμβασιούχος στο Πυροσβεστικό Σώμα), Μαρία (Δημοσιογράφος), Κώστας (Φοιτητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Γεωργία ( Υπάλληλος σε εταιρεία διανομής αγαθών και τροφίμων), Αλβέρτος (Υπάλληλος Φαρμακευτικής Εταιρείας), Γιάννης (Φοιτητής Πληροφορικής).
Πρόκειται για μόλις 6 από τα 80 εγγεγραμμένα μέλη της ομάδας, από τα οποία τα 50 είναι ενεργά (Ηλικίες από 18 έως 65 ετών). Και όχι, δεν είναι όλοι και όλες από την Ηλιούπολη. Η Μαρία είναι από τη Δάφνη, ο Κώστας από το μακρινό Χαϊδάρι και υπάρχουν και μέλη στην ομάδα ακόμα και από το Περιστέρι!
Υπό τον ήχο της χορωδίας των τζιτζικιών, η Μαρία ξεκινάει να μας αφηγείται το ιστορικό της ομάδας: «Η ομάδα ξεκίνησε το 1999 από μία χούφτα ανθρώπων που μετά τη φονική φωτιά του 1998 όπου κάηκε ολοσχερώς το πυκνό δάσος πάνω από την Ηλιούπολη και τον Καρέα (έχασαν τη ζωή τους 3 πυροσβέστες και ένας εθελοντής πυροσβέστης της Καισαριανής), κατάλαβαν ότι πρέπει να πάρουν πιο δραστικά μέτρα για την προστασία του Υμηττού. Με την αρωγή του Δήμου Ηλιούπολης ξεκίνησε να στεγάζεται σε ένα μικρό τροχόσπιτο (η 1η εγκατάσταση) κάνοντας περιπολίες, φύλαξη κλπ. Τα πρώτα χρόνια ονομαζόταν Εθελοντική Ομάδα Δήμου Ηλιούπολης. Η ομάδα δημιουργήθηκε εκ νέου λίγα χρόνια αργότερα με καλύτερες εγκαταστάσεις (το οίκημα που βλέπετε τώρα), οχήματα και αναβαθμισμένο εξοπλισμό και έλαβε την ονομασία Εθελοντική Υπηρεσία Δασοπροστασίας- Πυρόσβεσης Ηλιούπολης. Από το 2017 έχει την τελική της μορφή ως επίσημο σωματείο και ονομάζεται Εθελοντική Ομάδα Δασοπροστασίας- Πυρόσβεσης Ηλιούπολης. Η νομική υπόσταση που έχει σήμερα της επιτρέπει να λαμβάνει στήριξη και από άλλους φορείς (εκτός του Δήμου).
«Είναι από τις πιο παλιές και μάχιμες ομάδες της περιοχής» συνεχίζει χαρακτηριστικά η Μαρία, «έχει επιχειρήσει στα μεγαλύτερα συμβάντα (Πάρνηθα, Γραμματικό, Μάτι, Νέο Βουτσά, Κινέτα, Βίλια, Βαρυμπόμπη κλπ). Τα πιο πρόσφατα περιστατικά όπου επιχειρήσαμε ήταν η φετινή πυρκαγιά στη Βούλα (Υμηττός) και η αποστολή πεζοπόρου τμήματος στην πυρκαγιά στο δάσος της Δαδιάς μαζί με άλλες 5 εθελοντικές ομάδες της Αττικής, μέσω της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας. Πέρσυ προλάβαμε πυρκαγιά πάνω από την Αγία Μαύρα, λίγο πριν «πιάσει» τα δέντρα. Το μεγαλύτερο συμβάν στην περιοχή μας ήταν το 2015 στον Υμηττό, το οποίο μας πλήγωσε αφάνταστα διότι κατέκαψε όλο τον τομέα μας και υπήρξε και ένας νεκρός»
Εκτός των πυρκαγιών η ομάδα συμβάλλει σε πλημμύρες (Μάνδρας, Εύβοια), αναδασώσεις, οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία (πρόγραμμα σε Νηπιαγωγεία έως Λύκεια για περιβαλλοντικά θέματα, για τον Υμηττό κλπ), συλλέγει αγαθά και τρόφιμα για πυρόπληκτα νοικοκυριά ή άλλες περιπτώσεις και κάνει αιμοδοσίες.
Έχει συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση του χιονιά στην Ηλιούπολη με εκχιονιστικά και διαθέσιμο εκπαιδευμένο προσωπικό, καθώς επίσης και με μεταφορές ατόμων που χρειάζονται διακομιδή σε νοσοκομεία. Σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, λόγω της ανεπαρκούς αντιμετώπισης από τον κρατικό μηχανισμό, συνήθως εισπράττουνε στο δρόμο τη δυσαρέσκεια των πολιτών γιατί τους περνάνε για δημοτικούς υπαλλήλους. «Στον τελευταίο χιονιά ο κόσμος με απέλυσε περίπου 7 φορές σε μία μέρα» μας λέει γελώντας ο Σταμάτης.
«Είμαι 20 χρόνων και σπουδάζω στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ήρθα στην ομάδα φέτος, όταν μετά από κάποιες μεγάλες πυρκαγιές πήρα την απόφαση πως με κάποιον τρόπο θα πρέπει να βοηθήσω… έτσι βρέθηκα στο πυροφυλάκιο της Ηλιούπολης!» Κώστας Σταφίδας.
Συνεχίζει ο Σταμάτης: «Αν κάποιος θέλει να πιστοποιηθεί για να γίνει εθελοντής, πρέπει να εκπαιδευτεί από το Πυροσβεστικό Σώμα. Ο εθελοντικός κλάδος είναι πολύ πίσω στη χώρα μας, καθώς εδώ κ 2 χρόνια λόγω πανδημίας η διαδικασία είχε παγώσει. Είχαμε πιέσει σαν ομάδες να γίνεται διαδικτυακά έστω η θεωρητική εκπαίδευση και δεν εισακουστήκαμε. Ερχόντουσαν νέα παιδιά για αιτήσεις και αναγκαζόμασταν να τα διώξουμε. Μέσω πιέσεων της Ομοσπονδίας φέτος καταφέραμε να εκπαιδεύσουμε διαδικτυακά 2.500 νέα μέλη σε όλη την Ελλάδα.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο όλες οι εθελοντικές ομάδες υπάγονται στο Π.Σ. Αλλά μέσω της Ομοσπονδίας μπορούμε να διαθέσουμε προσωπικό και εξοπλισμό για να συνδράμουμε όπου υπάρχει ανάγκη.
Εκτός των άλλων συμμετέχουμε και συνδράμουμε στον ετήσιο αγώνα δρόμου που γίνεται στον Υμηττό κάθε Φλεβάρη και διενεργούμε και καθαρισμούς. Βέβαια είναι πολύ δύσκολο να πάρεις άδεια από τα Δασαρχεία για τους καθαρισμούς και τα κλαδέματα. Είναι υποστελεχωμένα.»
«Γράφτηκα στην ΕΟΔΠΗ γιατί δεν μπορούσα να μένω άπραγη μετά από την τραγωδία στο Μάτι και την φωτιά που περικύκλωσε το χωριό μου στην αρχαία Ολυμπία πέρυσι. Άρχισα λοιπόν να ψάχνω και να διαβάζω τρόπους πρόληψης πυρκαγιάς αλλά και τα γενικότερα μέσα ατομικής προστασίας. Αργότερα αποφάσισα να κάνω και κάποια πράγματα στην πράξη και έτσι γράφτηκα στην ΕΟΔΠΗ, μια από τις καλύτερες ομάδες στην χώρα μας.» Γεωργία Γκούβα.
Τους ρωτάμε τι χρειάζεται για να γίνει κάποιος εθελοντής πυροσβέστης;
«Καταρχάς να το αποφασίσει και να το στηρίξει. Χρειάζεται χρόνος και όρεξη.» μας απαντά ο Σταμάτης και συνεχίζει: «Κάνει αίτηση σε κάποια ομάδα και το χειμώνα κάνει εκπαίδευση από το Πυροσβεστικό Σώμα ώστε να πάρει την πιστοποίηση. Η διάρκεια εκπαίδευσης είναι 2 ή 3 Σαββατοκύριακα και μετά το πέρας της εκπαίδευσης δίνει εξετάσεις. Αυτό είναι το τυπικό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα, εμείς μόνοι μας με τα παλιά και τα νέα μέλη εκπαιδευόμαστε. Οι υποχρεώσεις είναι 1 βάρδια τη βδομάδα (6 ώρες).»
Πώς χρηματοδοτείστε;
«Από χορηγίες εταιρειών, τον Σύνδεσμο Προστασίας- Ανάπτυξης Υμηττού και ελάχιστα από το Δήμο. Από το 2007 η Περιφέρεια έχει σταματήσει τις παροχές. Το πρόβλημα είναι ότι οι Δήμοι έχουν ελάχιστη χρηματοδότηση για την Πολιτική Προστασία. Η στολή κοστίζει 450 ευρώ, το κράνος 250, οι ασύρματοι 700. Χρειάζεται ανανέωση και δεν αντικαθιστώνται εύκολα. Συντηρούμαστε με εξοπλισμό που έχει μείνει από προηγούμενα χρόνια. Ζητάμε χορηγίες πόρτα- πόρτα.»
Πόσα άτομα χρειάζονται σε μία βάρδια;
«Το ελάχιστο είναι 1 πυροσβεστικό όχημα με 3μελές ή 4μελές πλήρωμα, 1 τηλεφωνητής κι από κει και πέρα ανάλογα με το στάδιο επικινδυνότητας και τη διαθεσιμότητα των μελών, προσπαθούμε να βγάλουμε κι άλλα οχήματα ή να επανδρώσουμε παρατηρητήρια. Η ομάδα διαθέτει 4 πυροσβεστικά οχήματα και 1 βυτίο υδροφόρο. Όλα είναι ιδιοκτησία του Δήμου Ηλιούπολης. Στη βάρδια υπάρχει ιεραρχία. Ποτέ 2 νέοι μόνοι. Πάντα υπάρχει ένας επικεφαλής έμπειρος που οργανώνει την επιχείρηση σύμφωνα με την καθοδήγηση του Π.Σ.»
Ποιο είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της βάρδιας;
«Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να έχεις στείλει όχημα να επιχειρεί και να ακούς ότι κάποιος έχει ανάγκη και δεν μπορούμε να τον βοηθήσουμε (πχ στη Βούλα).»
Έχετε παρατηρήσει παράνομες δράσεις ή ύποπτες κινήσεις;
«Κυρίως κυνηγοί που καλοβλέπουν τις πέρδικες. Ύποπτες δράσεις για εμπρησμούς δεν έχουμε δει. Η κύρια αιτία πυρκαγιών είναι η αμέλεια. Ο άλλος βγήκε να κόψει σίδερα με τροχό ενώ είχε 7 μποφόρ. Επίσης απειλή αποτελεί το δίκτυο της ΔΕΗ και τα καπνιστήρια των μελισσοκόμων.»
«Μπήκα στην ομάδα προς τα τέλη του covid, σε μια δύσκολη ψυχολογική κατάσταση. Η αγάπη για το βουνό και τη φύση ήδη υπήρχε, έχοντας μεγαλώσει τα καλοκαίρια μου στο χωριό. Σταδιακά εμπλουτίστηκε η γνώση και η αγάπη για το βουνό, τη φύση, και μέσα μου βρήκα μια ηρεμία που καιρό έψαχνα.» Γιάννης Γιαννικόπουλος
Η Εθελοντική Ομάδα δεν αποκλείει κανέναν και καμία. Ακόμα κι εκείνοι/ες που δεν μπορούν να συνδράμουν επιχειρησιακά λόγω ηλικίας, αξιοποιούνται σε άλλα πόστα και δράσεις. Ως κατακλείδα της συνάντησής μας, κρατήσαμε την παρατήρησή τους ότι υπάρχει πρόβλημα με την αντίληψη της κοινωνίας στις κρίσης και την έλλειψη παιδείας. Συνήθως ο κόσμος πιστεύει ότι μπορεί να συνδράμει επιχειρησιακά σε περίπτωση πυρκαγιάς, ενώ στις περισσότερες των περιπτώσεων αποτελεί πρόβλημα όταν είναι ανεκπαίδευτος και απειλούνται και οι ζωές του. «Πολλές φορές, οι άνθρωποι που μπαίνουν αυθόρμητα σε μία δασική πυρκαγιά, αποτρέπουν και τα εναέρια μέσα να κάνουν ρίψεις για να μη χτυπήσουν κάποιον» μας λένε χαρακτηριστικά. «Έχουν έρθει άνθρωποι ανεκπαίδευτοι εδώ και μας λένε: “έχω και τζιπ, πάμε Βαρυμπόμπη;” Προσπαθούμε να οργανώσουμε μία καμπάνια ενημέρωσης για τους κατοίκους που συνορεύουν τα σπίτια τους με το βουνό, ώστε να ξέρουν πως να αντιδράσουν σε μία κρίση».
Ο ήλιος άρχισε να πέφτει και συνειδητοποιήσαμε ότι είμαστε στο φιλόξενο φυλάκιο ήδη αρκετές ώρες. Αποχαιρετήσαμε, δίνοντας την υπόσχεση ότι θα ξανασυναντηθούμε στις επόμενες δράσεις και πρωτοβουλίες τους. Οι ίδιοι βρίσκονται εκεί καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, τις μέρες με υψηλή επικινδυνότητα όλο το 24ωρο. Το χειμώνα όποτε βγει έκτακτο δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων έχουν επίσης βάρδιες. Στο χώρο διαθέτουν πολλά αντίτυπα αιτήσεων για νέα μέλη…
