Τι θα μπορούσε να κάνει χιλιάδες ανθρώπους να θέλουν να στριμώχνονται και να σχηματίζουν χιλιόμετρα μποτιλιαρίσματος για να βρεθούν σε ένα εργοστάσιο; το «πείραμα» της ΒΙΟΜΕ, φέτος έκλεισε δέκα χρόνια και μας δείχνει ότι γίνεται και αλλιώς… βρεθήκαμε στο φεστιβάλ του μόνου εργοστασίου που ανήκει στους ίδιους τους εργάτες και τις εργάτριες, το γιορτάσαμε και στηρίξαμε το εγχείρημα μαζί με χιλιάδες ανθρώπους, συνομιλήσαμε με τους εργάτες και σας μεταφέρουμε την εμπειρία:
Σύντομο ιστορικό
Το εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1982 υπό την ιδιοκτησία της οικογένειας Φιλίππου στη Θεσσαλονίκη, κατασκευάζοντας δομικά υλικά. Το 2010 η επιχείρηση άρχισε να έχει αρνητικό ισολογισμό και το 2011 έκανε παύση πληρωμών προς τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες. Το 2013, οι εργάτες της επιχείρησης αποφασίζουν ότι μπορούν να παράγουν μόνοι τους, παίρνοντας με αυτόν τον τρόπο τις ζωές στα χέρια τους και δίνοντας όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς ένα πολύ δυνατό μάθημα στην κοινωνία.
Βρεθήκαμε στο τριήμερο φεστιβάλ με αφορμή τα 10 χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου υπό τον έλεγχο των εργατών/τριών την Κυριακή 30/4 το πρωί, όπου δεκάδες άνθρωποι αλληλέγγυοι και αλληλέγγυες, δούλευαν πυρετωδώς για την τρίτη και τελευταία μέρα των εκδηλώσεων. Περιηγηθήκαμε στους χώρους του εργοστασίου και στη συνέχεια ο Μάκης, ένας από τους εργάτες μας παραχώρησε λίγο από το χρόνο του για να μιλήσει στην «Υψηλή Τάση». Τον ρωτάμε:
Πώς ξεκίνησε αυτό το εγχείρημα;
«Η ιστορία ξεκινάει λίγο παλιότερα, καθώς η ΣΕ.ΒΙΟ.ΜΕ δεν είχε σωματείο εργαζομένων και το σωματείο της μητρικής εταιρείας Philkeram Johnson δεν μας δεχόταν καθότι θα άλλαζαν οι συσχετισμοί. Έτσι, αναγκαστήκαμε να κάνουμε ένα νέο σωματείο. Αλλά αφού το κάναμε που το κάναμε, αποφασίσαμε να το κάνουμε σωστά, με άλλες αρχές. Δηλαδή δεν γινόταν να μη ξέρουν τα μέλη του σωματείου τί συμβαίνει και να μην συναποφασίζουν, οπότε φτιάξαμε ένα σωματείο βάσης, όπου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται μόνο με συνελεύσεις των εργαζομένων. Σε αυτή τη φιλοσοφία ξεκινήσαμε και αν δείτε ακόμα και σήμερα, το βιβλίο του Διοικητικού Συμβουλίου δε γράφει τίποτα. Όλες οι αποφάσεις έχουν ληφθεί από τις συνελεύσεις.»
και συνεχίζει:
«Όταν ξεκίνησαν οι δυσκολίες του 2010, το σωματείο βγήκε μπροστά και άρχισε να διεκδικεί όλα τα δεδουλευμένα. Αφού εξαντλήσαμε όλα τα νομικά μέσα, δικαστήρια κλπ, εμείς έτσι κι αλλιώς βρισκόμασταν εδώ λόγω επίσχεσης εργασίας και πραγματοποιούσαμε κάθε μέρα συνελεύσεις. Εκεί μπήκε η ιδέα να μη σταματήσει το εργοστάσιο να δουλεύει. Τελικά, η ιδέα αυτή στηρίχτηκε από όλα τα μέλη της συνέλευσης εκτός από ένα μέλος που απουσίαζε και ένα ακόμα που ψήφισε αρνητικά. Αυτή ήταν το ισχυρό μας όπλο για να κάνουμε την αρχή.
Στήσαμε λοιπόν ένα πλάνο για το πως θα μπορούσε να δουλέψει και το καταθέσαμε στο Υπουργείο Εργασίας, σύμφωνα με τους τότε ισχύοντες νόμους και επειδή δεν μπορούσαν να αρνηθούν μας απάντησαν στην αρχή θετικά. Το 2010 βέβαια λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας δεν υπήρχε περίπτωση να στηρίξουν πραγματικά ένα τέτοιο πρόγραμμα, οπότε βρεθήκαμε χωρίς να έχουμε κάτι στα χέρια μας. Αλλά μέσα σ’ αυτήν την ανάγκη βρήκαμε τους ανθρώπους που έχουν την ίδια φιλοσοφία με εμάς. Αυτό βέβαια έγινε μετά από πολύ κόπο, είχαμε στείλει 2.000 mails, είχαμε στείλει ακόμα και στην Εκκλησία από την αγωνία της επιβίωσής μας. Στην αρχή στήθηκε λοιπόν η Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης, όπου επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις κι άρχισε να μας στηρίζει κόσμος. Εκεί μπήκε και η ιδέα αλλαγής της παραγωγής και από δομικά υλικά, καταλήξαμε να παράγουμε καθαριστικά. Πήραμε τεχνογνωσία από ανθρώπους που είχαν ανοιχτές συνταγές στο διαδίκτυο και τους ζητήσαμε την άδεια. Όταν κατάλαβαν ποιοί είμαστε μετά χαράς μας είπαν να τις χρησιμοποιήσουμε. Στην αρχή ξεκινήσαμε πειραματικά με εντελώς “αλληλέγγυο” προϊόν για να έχουμε ένα εισόδημα και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Στη συνέχεια αναβαθμίσαμε το προϊόν (με πολύ διάβασμα και μας βοήθησε ένα Ιταλός χημικός με οικολογικές συνταγές) και εμπλουτίσαμε τη γκάμα (110 κωδικοί). Τώρα μπορούμε να κρατήσουμε το εργοστάσιο, να επιβιώνουμε εμείς, αλλά και μαζί μας να επιβιώνουν κι άλλοι συνάδελφοι».
Ποιοί είναι οι κύριοι αγοραστές των προϊόντων σας;
«Ένα μέρος είναι απλός κόσμος που μας στηρίζει και από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, αλλά επειδή το προϊόν βελτιώθηκε πάρα πολύ, δηλαδή μπορεί να πλησιάζουμε στην ποιότητα τις ακριβές μάρκες της αγοράς όσον αφορά την προσωπική υγιεινή (αλλά είναι φθηνότερο), το “πελατολόγιο” επεκτείνεται. Στην γκάμα πλέον υπάρχουν φυσικά παρασκευάσματα τα οποία είναι πιο φιλικά προς το σώμα μας, αλλά και οικολογικά καθαριστικά που δεν βλάπτουν το περιβάλλον. Από το e-shop εξάγουμε και στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και ελάχιστα στην Ισπανία. Έχουμε αποφασίσει ότι δε θα δίνουμε προϊόντα σε σούπερ μάρκετ, γιατί δε θέλουμε να βάλουμε αφεντικό πάνω από το κεφάλι μας μέσω μίας σχέσης εξάρτησης. Θέλουμε ισότιμες σχέσεις με εκείνους που διακινούν τα προϊόντα μας. Το προϊόν μας κοστολογείται βάσει του κόπου μας κι όχι βάσει του κέρδους.»
Τι δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει όλα αυτά τα χρόνια και τι δυσκολίες έχετε σήμερα;
«Όλα αυτά τα χρόνια το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν οι πλειστηριασμοί των εκτάσεων που στεγαζόμαστε και πηγαίναμε στα δικαστήρια και τους αποτρέπαμε. Δυστυχώς, ψηφίστηκε αυτός ο νόμος με τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και εκεί δεν μπορέσαμε να παρέμβουμε και μας πιάσαν αδιάβαστους. Κι έτσι, έχουμε πρόβλημα γιατί πουλήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης εκτός από ένα κομμάτι που παραμένει απούλητο, οπότε είμαστε αναγκασμένοι να λειτουργήσουμε εκεί. Φυσικά διεκδικούμε όλο το χώρο, γιατί θεωρούμε ότι ο χώρος ανήκει στην κοινωνία η οποία έχει αποδείξει ότι τον έχει οικειοποιηθεί. Στο χώρο έρχονται συνεχώς καλλιτέχνες και κοινωνικές ομάδες και προσφέρουν με κάθε τρόπο, μέσω εκδηλώσεων, δράσεων κλπ, ώστε να καθιερωθεί ως ελεύθερος κοινωνικός χώρος. Το αισιόδοξο είναι ότι υπάρχει ένας ανοιχτός πυρήνας ανθρώπων που είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν το χώρο όταν χρειαστεί και είναι παρούσες και παρόντες σε διάφορες δραστηριότητες.»
Τι στήριξη ζητάτε από την κοινωνία; πώς μπορεί αν κάποιος θέλει να βοηθήσει;
«Αν αναφερόμαστε σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, σωματεία, πολιτικές οργανώσεις, συλλογικότητες, αλλά και μεμονωμένα άτομα, είναι κάποια ψηφίσματα που μπορούν να βγάλουν ώστε να δηλώσουν τη στήριξή τους. Από κει και πέρα, σίγουρα οποιοσδήποτε μπορεί να στηρίξει με την αγορά κάποιων προϊόντων από εμάς, που έτσι κι αλλιώς χρησιμοποιεί. Όταν λειτουργείς μέσα σε ένα τέτοιο οικονομικό περιβάλλον, μιλάμε για μεγάλα οικονομικά μεγέθη που αν δεν τα πιάσεις δεν μπορείς να κρατηθείς για πολύ.»
Στην Αθήνα πως μπορεί κάποιος/α να προμηθευτεί τα προϊόντα της ΒΙΟΜΕ;
«Υπάρχει μία λίστα καταστημάτων και σημείων που μπορείτε να τη βρείτε στο e-shop της ΒΙΟΜΕ. Επίσης μπορούν να γίνουν παραγγελίες που να διανέμονται και στα σπίτια με μία πολύ μικρή επιβάρυνση και μάλιστα τα φέρνουν και οι ίδιοι οι συνάδελφοί μας από το χώρο μας στο Περιστέρι. Και φυσικά απευθείας από το χώρο στο Περιστέρι.»
Όταν άρχισε να πέφτει η νύχτα, η περιοχή γύρω από το εργοστάσιο κατακλύστηκε από χιλιάδες κόσμου που προσπαθούσαν να φτάσουν στο χώρο για τις συναυλίες. Ο περίβολος του εργοστασίου πλημμύρισε από νέα παιδιά κυρίως, με τους διοργανωτές και τις διοργανώτριες συγκινημένους/ες για την έμπρακτη στήριξη της κοινωνίας. Ο Μάκης, κατά τη διάρκεια της συναυλίας ανέβηκε στη σκηνή και ανακοίνωσε τα τελευταία ψηφίσματα στήριξης της ΒΙΟΜΕ από μεγάλα συνδικάτα της Γαλλίας. Αυτό που έμεινε στο μυαλό μας ήταν η δήλωσή του ότι παρ’ όλο που το εργοστάσιο «έκλεισε» πριν 10 χρόνια, αυτά τα τελευταία 10 χρόνια είναι που νιώθουν ότι αναπνέουν κανονικά.
Ωστόσο το φεστιβάλ δεν έληξε ομαλά, καθώς ενδεχομένως μετά από σαμποτάζ και ενώ ήταν στη σκηνή το συγκρότημα του Γ. Χαρούλη, μετά τις 2π.μ. διακόπηκε η ρευματοδότηση και ο κόσμος απτόητος άρχισε να τραγουδά το «πότε θα κάνει ξαστεριά».
Το παράδειγμα της ΣΕ.ΒΙΟ.ΜΕ είναι πραγματικά ένα μάθημα όπως προαναφέραμε ότι τα πράγματα μπορούν να είναι και αλλιώς. Αυτή η ελπίδα είναι και το κίνητρο για τη διεθνή στήριξη που λαμβάνουν.
Ευχόμαστε να τα χιλιάσουν!
Ιστότοπος ΒΙΟΜΕ: viomecoop
Όλα στραβά γινήκανε και όλα είν’ ωραία!
