Στις 30 Μαρτίου 2020, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών ο Μανώλης Γλέζος. Δε χρειάζεται να αναφερθούμε στις πολυδιαβασμένες και χιλιοειπωμένες πτυχές της αγωνιστικής του δράσης και της πολιτικής του στάσης. Ούτε χρειάζεται να αναδείξουμε ξανά την υποστολή της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη Αθηνών το 1941, που κατάφερε ως φοιτητής μαζί με τον Λάκη Σάντα και αποτέλεσε πράξη ανάτασης του ηθικού του αθηναϊκού λαού εν καιρώ κατοχής. Ο Γλέζος, έζησε ως πολιτικό ον και η πλούσια βιογραφία του τον συμβολοποίησε στη συνείδηση του ελληνικού λαού αλλά και διεθνώς, ανεξάρτητα από τις εκάστοτε επιλογές του και συμμετοχές του σε πολιτικούς φορείς. Έγινε σύμβολο ως ακαταπόνητος υπερασπιστής της ελευθερίας και ακούραστος αγωνιστής κατά της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Το 1986, ο Μανώλης Γλέζος παραιτείται από το Ελληνικό Κοινοβούλιο όπου ήταν εκλεγμένος βουλευτής, για να γίνει Κοινοτάρχης της Απείρανθου Νάξου, η οποία ήταν και η γενέτειρά του. Ως Κοινοτάρχης πλέον του χωριού όπου γεννήθηκε, είχε σαν πρώτο μέλημα ένα παράτολμο πείραμα, το οποίο βέβαια δεν ήταν και τόσο άγνωστο στην πολιτική μας παράδοση (μέχρι τη σύσταση του «δυτικότροπου» Ελληνικού Κράτους). Και το πείραμα πέτυχε: έθεσε τη λειτουργία της κοινότητας υπό το θεσμό της Άμεσης Δημοκρατίας. Εφάρμοσε δηλαδή στην πράξη την αντιπρόταση απέναντι στην αντιπροσωπευτική υποτιθέμενη δημοκρατία, η οποία αποτέλεσε φωτεινό παράδειγμα ενός διαφορετικού μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης.
Φυσικά, αυτή η ιδέα δε γεννήθηκε το 1986 στην Απείρανθο της Νάξου. Η συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων αποτελεί μία πολιτική παράδοση εδώ και χιλιάδες χρόνια στον ελλαδικό χώρο, που ξεκινά από την αρχαία Αθήνα. Ένα παρόμοιο μοντέλο ήταν επίσης όραμα του Ρήγα Φεραίου και θεσμική μεθόδευση του Ιωάννη Καποδίστρια μέχρι τη δολοφονία του.
Ο Γλέζος, έμεινε πιστός στο εγχείρημα, πειθαρχώντας πάντα στις αποφάσεις της Συνέλευσης των συγχωριανών του, παρά το θεσμικό του ρόλο ως Κοινοτάρχης, ακόμα κι όταν διαφωνούσε. Έμεινε πιστός στην ιδέα της συμμετοχής των ίδιων των πολιτών στις αποφάσεις για τη ζωή τους και απέναντι στη λογική της ανάθεσης των αποφάσεων σε κάποιον εκλεγμένο αντιπρόσωπο. Όταν επικριτές του τον κατηγόρησαν ότι επιβάλλει την άποψή του στη Συνέλευση λόγω του κύρους του, εκείνος απάντησε με παραίτηση από Πρόεδρος της Κοινότητας Απείρανθου στα μισά της θητείας του και συνέχισε να συμμετέχει χωρίς το θεσμικό του ρόλο.
Ψήγματα και εκφάνσεις τέτοιου είδους ή παρόμοιων παραδειγμάτων μπορούμε να παρατηρήσουμε ανά καιρούς στην πολιτική ζωή του τόπου. Στην Ηλιούπολη μπορούμε ιστορικά να διακρίνουμε περιπτώσεις που αναδείχθηκαν τέτοιου είδους διαδικασίες είτε θεσμικά (Συνοικιακά Συμβούλια επί δημαρχίας Δ. Κιντή), είτε κινηματικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι συνελεύσεις σε αμφιθέατρα πλατειών που πραγματοποιούσαν κάτοικοι της Ηλιούπολης, κατά τη διάρκεια των αγώνων κατά του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης στον Υμηττό.
Παρ’ όλα αυτά, οι συνελεύσεις γειτονιάς που μαζικοποιήθηκαν εκείνη την εποχή, περιορίστηκαν σε ένα πλαίσιο αιτημάτων και υπεράσπισης του τόπου και δεν έκαναν ποτέ το επόμενο βήμα προς τη λήψη αυτοδιοικητικών αποφάσεων.
Βέβαια, αν κάτι είναι σίγουρα ιερό, είναι ο αγώνας για την υπεράσπιση της ίδιας της ζωής και ο αγώνας των κατοίκων της πόλης μας εναντίον των εγκαταστάσεων της ΔΕΗ που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, είναι ένας από αυτούς. Άλλωστε και ο ίδιος ο Γλέζος ίσως να το αναγνώρισε αυτό όταν επισκέφθηκε την περιοχή κατά τη διάρκεια εισβολής των κατοίκων στο εργοτάξιο (2002-2003). Γιατί δεν ήταν απλά ένα πολιτικός μαϊντανός, αλλά ένας από εμάς, δίπλα μας, στο δρόμο…
Θοδωρής Χορόζογλου
